Omladinski rad jeste veoma divno, ali i veoma odgovorno zanimanje koje posljednjih godina na našim prostorima postaje sve popularnije, međutim društvo još uvijek nije dovoljno informisano u tom pogledu. Zato, hajde da se upoznamo sa omladinskim radom u praksi i njegovim aspektima od lokalnog do globalnog nivoa u duhu uzrečice – misli globalno, djeluj lokalno.
Prvo i osnovno jeste utvrđivanje definicije. Najjednostavnije rečeno, omladinski rad predstavlja plansku aktivnost usmjerenu na mlade ljude, koja je obrazovnog i informativnog karaktera s ciljem ličnog, društvenog i profesionalnog razvoja mladih ljudi. Prema tome, poseban značaj se pridaje neformalnom obrazovanju kako bi mladi ljudi usvojili korisna znanja i vještine u svrhu ličnog razvoja.
Iduće pitanje koje se nameće jeste: Ko sprovodi omladinski rad? Omladinski rad sprovode nevladine organizacije koje rade sa mladim ljudima ili omladinske organizacije – klubovi i centri. Tačnije omladinski radinci koji su obučeni za rad sa mladim ljudima.
Ko su to omladinski radnici? Pred omladinskim radnicima se postavlja veoma zahtjevan i odgovoran zadatak, a to je da ujedno moraju biti i prijatelji, uzori/modeli, mentori i edukatori mladim ljudima sa kojima rade.
Čini mi se da u pozadini čujem jedno od pitanja: Koje su to vrste omladinskog rada?
Prema području djelovanja omladinski rad možemo podijeliti u tri grupe:
- Omladinski rad na lokalnom nivou i
- Omladinski rad na globalnom nivou.
Prema ciljevima djelovanja, mogu se izdvojiti tri vrste, a to su:
- Omladinski rad baziran na ličnom i socijalnom razvoju predstavlja omladinski rad koji se bazira na neformalnom obrazovanju;
- Preventivni omladinski radje obično vezan za određenu društvenu grupu i kako sam naziv kaže odnosi se na preventivno djelovanje, npr. smanjenje zloupotrebe psihoaktivnih supstanci;
- Socijalni omladinski rad (eng. Youth Social Work) predstavlja omladinski rad u vidu savjetovanja mladih osoba sa specifičnim problemima kao što su seksualno zlostavljanje ili maloljetnička delikvencija.
Isto tako, prema načinu djelovanja, mogu se izdvojiti dvije vrste, a to su:
- Individualni rad gdje se u fokus stavljaju potrebe pojedinca kroz savjetovanje i mentorstvo kako bi se jedan na jedan ostvario lični razvoj pojedinca.
- Grupni rad gdje je nekoliko pojedinaca okupljeno u grupu, te se kroz grupne aktivnosti dolazi do pojedinačnog razvoja.
Jasno i glasno postavlja se pitanje koje aktivnosti obuhvata omladinski rad? Odgovor na pitanje stiže spreman i glasi:
NEFORMALNO OBRAZOVANJE – učimo o zdravom načinu života, o ekologiji i očuvanju životne sredine, o informatičkim tehnologijama i usvajanju digitalnih znanja, politička svijest i aktivno građanstvo, o umjetnosti , kreativnosti i kulturi,…Neformalno obrazovanje se sprovodi kroz:
- RADIONICE – vođena aktivnost koja se odvija u obliku grupne interakcije u kojoj učestvuje 15-20 učesnika. Učesnici i voditelji su smešteni u krug i aktivnosti u radionici su oblikovane prema modelu iskustvenog učenja.
- SEMINARE
- KONFERENCIJE
- TRENINGE I OBUKE – kratkoročni obrazovni program kojim se ostvaruju različiti obrazovni ciljevi, na osnovu očekivanih rezultata učenja u smislu obuke za određene vještine i znanja. Trening kombinuje formalne metode, tzv. predavanje, kao i interaktivne metode, učenja kroz iskustvo, diskusije i rad u malim grupama.
SPORT I REKREACIJA – osim učenja tu su i sportsko-rekreativne aktivnosti poput plesa, fitnesa, i svih sličnih aktivnosti.
INFORMISANJE I SAVJETOVANJE MLADIH LJUDI – mladi imaju potrebu za savjetovanjem i druženjem od strane odraslih radi kreiranja uzajamnog odnosa poštovanja i povjerenja.
VOLONTERIZAM I AKTIVIZAM – volontiranje i podsticanje akcija koje su od značaja u lokalnim zajednicama, zagovaranje za rješavanje problema.
INTERKULTURALNO UČENJE – lokalna, regionalna i međunarodna putovanja i upoznavanje sa drugim mladima širom svijeta i učenje o drugim kulturama. Ova putovanja mogu biti u vidu:
- OMLADINSKIH RAZMJENA I KAMPOVA – realizuju se sa odabranom i ograničenom grupom i često su planirani u odnosu na dugoročne rezultate, kao što su, na primer, uspostavljanje međuetničke komunikacije ili razvoj aktivizma u zajednici.
- LJETNIH ŠKOLA
- TRENINGA
PROJEKTI – odnose se na pisanje, implementaciju i evaluaciju programa za mlade, koji mogu biti kratkoročne prirode: lokalna ekološka akcija, kao i dugoročne prirode: edukativni programi. Ideja projekta se prezentuje u projektnom predlogu čija forma obično sadrži odgovore na osnovna pitanja vezana za projektnu ideju: KO, GDJE, ŠTA, KADA, KAKO?
Konkretan primjer omladinskog rada u lokalnoj zajednici jeste PRONI Akademija omladinskog rada u cilju pružanja neophodnog teorijskog i praktičnog znanja polaznicima, kako bi po završetku akademije bili spremni da postanu omladinski radnici. PRONI Akademija je jedan od najboljih primjera omladinskog rada u praksi. Predstavlja edukativni program koji se sprovodi od strane PRONI Omladinskog kluba i predstavlja program neformalnog obrazovanja gdje polaznici uče znanja i vještine neophodne za rad sa mladim ljudima.
Što se tiče globalnog omladinskog rada odnosi se na područje regionalnih i međunarodnih omladinskih organizacija. Neke od najpoznatijih organizacija jesu:
RYCO – Regional Youth Cooperation Office tj. Regionalna kancelarija za saradnju mladih, koja uključuje zemlje Zapadnog Balkana: Srbiju, Albaniju, Makedoniju, Crnu Goru, Bosnu i Hercegovinu i Kosovo.
UNICEF – je globalni lider u promociji i zaštiti prava djece u 190 zemalja svijeta, uključujući Bosnu i Hercegovinu.
OSCE – Organizacija za sigurnost i saradnju u Evropi radi na unapređenju i zaštiti ljudskih prava tako se fokusira i na oblast omladinskog rada. OSCE ima svoju kancelariju u Bosni i Hercegovini.
Najpoznatiji program u tom pogledu jeste ERASMUS + program. To je program Evropske Unije kojim se podupiru obrazovanje, osposobljavanje, mladi i sport u Evropi. U okviru ovog programa nude se rane mogućnosti u pogledu studiranja u Evropi, zaposlenja, volontiranja kao i razni treninzi, omladinske razmjene i kampovi, seminari i konferencije.
Ukoliko vam ovo zvuči zanimljivo i želite da postane dio ove priče sve što vam treba jesu volja i motivacija jer mogućnosti su bezbrojne, kako na lokalnom tako i na globalnom nivou. U Bosni i Hercegovini postoji mnoštvo omladinskih klubova, fondacija i organizacija u kojima možete da se povežete sa drugim mladim ljudima, usvojite nova znanja i vještine, ostvarite svoje ideje, odete na mnoga putovanja, proširite svoje vidike i steknete neprocjenjiva iskustva. Omladinski rad je upravo sve to, zato postanite i vi dio omladinske priče.
